Olej kokosowy to bez wątpienia jeden z bardziej kontrowersyjnych tłuszczów w naszej diecie. W ostatnich latach stał się on niezwykle popularny, zarówno wśród zwolenników zdrowego odżywiania, jak i entuzjastów naturalnej pielęgnacji ciała. Zyskał miano 'superfood’, ale czy faktycznie należy mu się ten tytuł? Przyjrzyjmy się bliżej jego właściwościom, zastosowaniom i potencjalnemu wpływowi na zdrowie.
Spis treści
Czym jest, i jak jest pozyskiwany?
Olej kokosowy uzyskuje się z miąższu owoców palmy kokosowej, która jest szeroko rozpowszechniona w krajach tropikalnych. Posiada on białą, stałą formę w temperaturze pokojowej, która przemienia się w przezroczysty płyn po przekroczeniu 24°C. To nie tylko jego konsystencja czyni go wyjątkowym, ale i charakterystyczny zapach oraz słodki smak, sprawiający, że jest on często wybierany przez konsumentów poszukujących alternatywy dla innych tłuszczów.
Jakie właściwości ma olej kokosowy, i jak wpływa na nasze zdrowie?
Główną cechą oleju kokosowego jest wysoka zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza kwasu laurynowego, który może stanowić nawet do 50% jego składu. Tradycyjnie to właśnie nasycone kwasy tłuszczowe były wiązane z negatywnym wpływem na zdrowie serca, jednakże kwas laurynowy wykazuje działanie antybakteryjne i antywirusowe, co może przynosić korzyści zdrowotne. Co więcej, olej kokosowy zawiera średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (MCTs), które są łatwiej i szybciej przetwarzane przez organizm niż długie łańcuchy kwasów tłuszczowych, co teoretycznie może wspomagać proces odchudzania i zwiększać wydatek energetyczny.
Wciąż brakuje jednoznacznych dowodów na to, że olej kokosowy jest korzystny dla zdrowia serca. Niektóre badania sugerują, że może on podnosić poziom dobrego cholesterolu HDL, ale równocześnie podnosi również poziom złego cholesterolu LDL, co może zwiększać ryzyko chorób serca. W efekcie, eksperci w dziedzinie zdrowia zalecają spożywanie oleju kokosowego z umiarem[1].
Rodzaje oleju kokosowego
Dostępne są dwa główne rodzaje oleju kokosowego: rafinowany i nierafinowany (zwany też 'virgin’ lub 'extra virgin’). Rafinowany olej kokosowy jest bardziej oczyszczony, ma neutralny smak i zapach, a także wyższy punkt dymienia, co sprawia, że jest bardziej odporny na wysokie temperatury podczas smażenia. Olej kokosowy nierafinowany jest mniej przetworzony, zachowuje naturalny zapach i smak kokosa, a także większą ilość fitoskładników i związków biologicznie aktywnych.
Zastosowanie w Kuchni
Olej kokosowy zyskał uznanie wśród miłośników gotowania dzięki swojej wszechstronności i unikalnemu, egzotycznemu aromatowi. Jego wysoki punkt dymienia, który wynosi około 177°C dla oleju nierafinowanego i nawet wyższy dla wersji rafinowanej, sprawia, że jest idealny do smażenia i pieczenia. Można go również używać jako zamiennik masła w wegańskich przepisach lub dodać do porannej kawy lub smoothie, by zwiększyć zawartość zdrowych tłuszczów.
W jakich daniach się sprawdzi?
Olej kokosowy jest doskonałym dodatkiem do wielu potraw, dodaje egzotycznego smaku do azjatyckich curry, nadaje niepowtarzalny charakter smażonym warzywom i jest wybornym składnikiem w pieczeniu. Można go użyć do przygotowania wegańskich wypieków, jako bazę do domowej granoli czy nawet w domowej produkcji czekolady. Nie ogranicza się on wyłącznie do słodkich kreacji, ale również doskonale odnajduje się w smażeniu ryb i mięs, a także w przygotowywaniu marinad i sosów.
Zalety i wady oleju kokosowego
Mimo że olej kokosowy jest chwalony za swoje przeciwbakteryjne właściwości i zdolność do podnoszenia poziomu dobrego cholesterolu HDL, jego wpływ na zdrowie serca pozostaje kwestią dyskusyjną. Część badań wskazuje, że może on zwiększać poziom LDL, co jest związane z wyższym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych. Jego stabilność termiczna jest niezaprzeczalną zaletą, ponieważ nie ulega szybkiej degradacji i produkcji wolnych rodników podczas gotowania, co jest kompromisem zdrowotnym w stosunku do wielu innych olejów roślinnych. Warto jednak pamiętać, aby spożywać go z umiarem, będąc świadomym jego wysokiej zawartości kalorycznej i nasyconych kwasów tłuszczowych.
Zastosowanie w kosmetyce
Nie tylko kuchnia jest domeną oleju kokosowego – jego zastosowania w naturalnej kosmetyce są równie imponujące. Dzięki zdolnościom nawilżającym, jest on składnikiem wielu kremów, balsamów i odżywek do włosów. W pielęgnacji ciała olej kokosowy może być stosowany jako naturalny balsam nawilżający, pomagając w walce z suchą skórą. Włosy również mogą skorzystać z jego dobrodziejstwa, ponieważ stosowany jako odżywka, może przyczynić się do ich wzmocnienia i poprawy ich ogólnego stanu. Dodatkowo, jego właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne sprawiają, że jest też często używany jako składnik naturalnych past do zębów i produktów do higieny jamy ustnej oraz naturalnych dezodorantów i środków wspomagających gojenie drobnych skaleczeń i oparzeń.
Olej kokosowy to składnik, który może wzbogacić zarówno naszą dietę, jak i rutynę pielęgnacyjną. Chociaż dyskusje na temat jego właściwości zdrowotnych trwają, umiarkowane włączenie go do codziennego jadłospisu może przynieść korzyści. Jak w przypadku każdego produktu, kluczowe jest stosowanie go z rozwagą i w kontekście zrównoważonej diety.